O'ylab-o'ylab, izlab-izlab mana shuncha o'quvchi bolalar turini ajratib chiqdim. Shularning har biriga mos o'zbek muallifiga oid bolalar adabiyoti kerak.
Favqulodda o‘quvchilar:
Bunday bolalar harflar, tovushlar va tanish so‘zlarni o‘rganish jarayonida bo‘ladilar. Ular oddiy, takrorlanuvchi matnlardan zavqlanadilar, matnlarni rasm bilan birgalikda qabul qiladilar.
Dastlabki o'quvchilar:
Mustaqil o‘qishni yaxshi ko‘rishni boshlaydilar. Oddiy va tushunarli matnga ega kitoblardan zavqlanadilar. Kitoblar rasmli bo’lishini afzal ko’radilar.
Ishonchli o‘quvchilar:
Bolalar kitoblarini ravon va yaxshi tushunib o‘qiydilar. Bunday bolalar murakkabroq syujetlar va mavzularga ega bo‘lgan uzunroq matnga ega kitoblarga ham qiziqadilar.
Ilg'or o'quvchilar:
Bunday bolalar kattalar o‘qiydigan kitoblarni ham o‘qiy oladilar va tushunishga harakat qiladilar.
Vizual o‘quvchilar:
Bu kategoriyadagi bolalar ma’lumotni tasvirlar va illyustratsiyalar orqali qabul qilishni afzal ko‘radilar. Bunday bolalarga so‘zsiz kitoblar (silent-book), grafik romanlar yoki komikslar juda yoqadi.
Audiokitob ixlosmandlari:
Ovoz chiqarib o‘qiladigan kitoblarni tinglashni yoqtiradilar. Ularga kimdur kitob o‘qib berishi yoki audioformatdagi kitoblar yoqadi.
Janr ishqibozlari:
Bunday bolalar fantastika, sehr-mo’jiza, ilmiy fantastika, roman, detektiv, mango yoki tarixiy fantastika kabi muayyan janrlarni afzal ko'rib o‘qiydilar. Bunday bolalar kitob izlayotganida faqat bir janrga oid kitoblarga qiziqish bildiradilar.
Badiiy bo‘lmagan janrga ishtiyoqi bor kitobxonlar:
To‘qima obrazlardan ko‘ra haqiqiy ma’lumotlarga va faktlarga ega kitoblarni afzal ko‘radilar. Chinakam dunyo mavzulari, ilm-fan, tarix, siyosat, biografiyalar va boshqa real ma’lumotlarga ega matnlarni yoqtiradilar.
Seriya ixlosmandlari:
Muayyan kitoblar seriyasiga chuqur e’tibor qaratadilar. Ko‘pincha bir kitobning barcha seriyasini o‘qib chiqmaguncha tinchimaydilar.
Diversiv o‘quvchilar:
Turli millatlar, madaniyatlar va tajribalarni aks ettiruvchi kitoblarni qadrlaydilar va faol ravishda qidiradilar.
Sarguzasht izlovchilari:
Harakat, hayajon va jasoratga boy matnlarni kitoblardan izlaydilar. Ular kvestlar, izlanishlar va hayajonli qiyinchiliklarga boy hikoyalarni sevadilar.
Hayvon sevuvchilari:
Bosh qahramon yoki asosiy mavzu sifatida hayvonlar tasvirlangan kitoblarni afzal ko‘radilar. Bunday bolalar uy hayvonlari, yovvoyi tabiat va hayoliy mavjudotlar haqidagi hikoyalardan zavqlanadilar.
Fentezi ishqibozlari:
Sehrli olamlar, afsonaviy mavjudotlar, afsunlar va epik janrdagi kitoblarni afzal ko‘radilar. Ularni hayoliy olamlar va fantastik sarguzashtlar maftun etadi.
Sirli jumboqlar va detektiv muxlislari:
Boshqotirmalarni yechish va jumboqlarni topish, sirlar, va shubhali syujetlarni o‘z ichiga olgan kitoblarni yoqtiradilar.
Ilmiy fantastika ishqibozlari:
Bunday bolalarni futuristik texnologiya, kosmik tadqiqotlar va spekulyativ fantastika qiziqtiradi. Ular kelajakda yoki uzoq sayyoralarda sodir bo‘lgan voqealardan zavqlanadilar.
Real hayot ixlosmandlari:
Haqiqiy hayotiy vaziyatlar, munosabatlar va qiyinchiliklarni aks ettiruvchi darammatik hikoyalarni afzal ko‘radilar.
Tarixiy kitob ishqibozlari:
Ko‘pincha tarixiy voqealar, real tarixiy shaxslar va qahramonlar aks ettirilgan o'tmishdagi voqealar haqidagi kitoblardan bahramand bo‘ladilar. Ular turli davrlarga oid ma’lumotlarni tahlil qilishni afzal ko’radilar.
Hajviya ishqibozlari:
Bunday bolalar kuldiradigan kitoblarni tanlaydilar. Hajviya matn yoki illustrasiyalar orqali namoyon bo‘lishi mumkin.
She’riyat ixlosmandlari:
She’riyatning ritmi, qofiyasi va lirik tiliga ixlos qo‘yadilar. Bunday bolalar his-tuyg‘ularni yoki mavzularni she’r orqali o‘rganishga odatlanadilar.
Sport ixlosmandlari:
Sport, sportchilar va sport musobaqalariga bag‘ishlangan kitoblarga qiziqadilar.
Har bir o'quvchi uchun munosib o'zbek muallifiga oid kitobni tavsiya eta olasizmi?