Kim ma'sul?
G'ofur G'uloming "Shum bola" asari dunyoning eng buyuk bolalar adabiyotlari ro'yhatidan joy olganligi haqida eshitganimda biroz hayron bo'lgan edim.
BBCning "The 100 greatest children's book of all time" maqolasiga binoan(https://www.bbc.com/.../20230522-the-100-greatest...) 100 kitob ajratib olinishida 177 ekspert qatnashgan. Ular orasida O'zbekistonliklar ham bor ekan. Har bir ekspert o'z mamlakatining 10 dona asarini ovozga qo'ygan va natijada 100 top asarlar tanlab olingan.
Ana shu jarayon haqida ma'lumot izladim. Lekin O'zbekistondan kim ekspert sifatida qatnashganini, qanday asarlar chiqarilgani haqida biron ma'lumot topa olmadim.
"Shum bola" asarining to'liq ingliz tilidagi adabiy tarjimasi mavjud emas, demak 177 ekspert unga ovoz berayotganlarida uning qisqa mazmuni bilan tanish bo'lganlar, xolos.
Bu asarni O'zbekiston nomidan kim tavsiya etgan ekan? O'zbekiston bolalar kutubxonasimi, Yozuvchilar uyushmasimi, Maktabgacha va maktab ta'lim vazirligimi yoki O'zbekiston ma'naviyat va ma'rufat markazimi, balki Axborot va ommaviy kommunikasiyalar agentligimi? Javobini bila olmadim.
Bilmoqchi bo'lganimni sababi "Shum bola" asari bolalar adabiyoti ekanligini ilmiy tasdiqlovchi manba bormi, deb so'ramoqchi edim.So'ng o'zim ushbu chinakam buyuk asarni qayta o'qib chiqdim. U haqiqattan zo'r, buyuk va tarixiy manzarani ko'rsatib beradigan asardir. Lekin u bolalar adabiyotimi?
Bolalar adabiyoti nima degani
Bolalar adabiyoti bo'yicha eng ilg'or mamlakat hisoblanmish Buyuk Britaniyaning Oxford lug'atiga ko'ra:
Bolalar adabiyoti deb bolalar uchun maxsus yaratilgan yoki ularni qiziqtiradigan kitoblarga aytiladi. Bolalar adabiyoti turli janrlardan tashkil topgan bo'ladi: rasmli kitoblar, hikoyalar, she'riy to'plamlar, allalar, ertaklar va ta'lim kitoblari. Bolalar adabiyoti bolalar yoshiga mos kontent, til va rasmlardan iborat bo'lishi kerak. Uning maqsadi bolalarga ta'lim berish, mazza qildirish va ilhomlashtirish bo'lishi kerak. Qo'shimcha ravishda, bolalar adabiyoti bolalarni adabiyot bilan tanishtirish, kitobxonlikni rivojlantirish va o'qishga ishqibozlikni oshirishda muhim ahamiyatga ega.
"Shum bola" asaridagi quyidagi iboralar yuqoridagi ta'rifga munosibmi
...ustiga poxoldan to'r to'qilgan konyaklar ham ko'rinar edi......yariqrab turgan kattakon mis chilimning sarxonasiga tamaki ...bosib....kashandaning xizmatiga yugurar edi...-Buvingni...-deb so'kardi......shu xotinning singlisi bilan o'ynashib...
..shu xotinning singlisi bilan o'ynashib..."shoxidan" ushlab...bo'g'ziga pichoq tortib yubordim..."o'lik yuvish" haqidagi sahna ko'rinishi tandirxonadagi sahna ko'rinish...nima deyapsan, manjalaqi...qo'shmachi.......bachcha tushdingmi? ....o'zing bachcha bo'laqol, qosh ko'zing kelishgan...giyohvandlar....besoqollar......chilimni shuqur tortdi, o'zi ham zo'r, Qarshining tamakisi edi...ikki qadoq nasha, chorak qadoq afyun...Men bolalar adabiyotiga pedagog sifatida qarayman. Yuqoridagi so'zlarga ega asarni 13 yoshlik qizimga tavsiya eta olamanmi?
Dunyodagi eng buyuk bolalar asarlari orasida o'zbek asari borligidan g'ururlangim keldi, lekin bu asarni na qizimga va boshqa barcha bolalarga g'urur bilan tavsiya eta olmadim!
